Witam serdecznie
W poprzednich wpisach relacjonowałam górskie wędrowanie, a teraz dla odmiany będzie spacer po mieście

Kolejnego dnia wyjazdu, o którym opowiadam tu w kolejnych wpisach udaliśmy się do słowackiej Lewoczy, by zwiedzić to miasto, poznać najciekawsze zabytki i poczuć jego klimat

Lewocza (słow. Levoča, węg. Lőcse, niem. Leutschau, łac. Leutsovia) to miasto powiatowe we wschodniej Słowacji, w kraju preszowskim, w historycznym regionie Spisz. Położone jest ok. 85 km od Zakopanego, Szczawnicy czy Piwnicznej-Zdroju, a więc w bliskim sąsiedztwie Polski

Miasto leży na wysokości 570 m n.p.m. w Kotlinie Hornadzkiej, u południowych podnóży Gór Lewockich, nad rzeczką Levočsky potok. Znajduje się przy głównej słowackiej drodze krajowej nr 18 (D1, międzynarodowej E50), między Popradem a Preszowem.

Pierwsze wzmianki o spiskiej Lewoczy pochodzą z 1249 roku. Dogodnie położona na szlaku handlowym „Via Magna”, szybko się rozrosła do miasta z wieloma przywilejami. W XIV wieku Lewocza stała się wolnym miastem królewskim, a w XVI wieku ważnym ośrodkiem reformacji. W kolejnych stuleciach zasłynęła z działalności drukarskiej, a za sprawą gimnazjum, w którym działali słowaccy narodowcy, stała się jednym z większych ośrodków narodowego odrodzenia. Dalszy rozwój miasta został zatrzymany w 1871 roku, kiedy to przez pobliską Spiską Nową Wieś poprowadzono linię kolejową. Paradoksalnie, z dzisiejszego punktu widzenia, Lewocza dzięki temu zyskała, ponieważ został zachowany nietknięty zespół urbanistyczny starego miasta. (Źródło informacji: http://pl.wikipedia.org/ )

Na zdjęciu Urząd Miasta Lewoczy mieszczący się w dawnym XVII-wiecznym Domu Handlowym, zwanym także Waaghasuem

Lewocza obfituje w zabytki. W całości jest zachowane jej stare miasto na planie nieregularnego owalu, otoczone murami obronnymi z XIV-XVIII wieku, liczącymi pierwotnie 2,5 km długości (w dużej części są odrestaurowane lub zrekonstruowane).

Mury pierwotnie miały nawet 8 metrów wysokości, 6 baszt i 3 bramy: Koszycką, Menhardzką i Polską.

Na zdjęciu jedna z dwóch zachowanych do dzisiaj bram – Brama Koszycka (słow. Košická brána). Powstała prawdopodobnie w pierwszej ćwierci XIV w. Murowana na planie prostokąta, trójkondygnacyjna, z łukowato zamkniętymi portalami sieni przejazdowej, nakryta czterospadowym dachem wieżowym. Pierwotnie posiadała most zwodzony przerzucony nad fosą i od przełomu XIV/XV w. okrągły barbakan. Była główną bramą miejską. Podobnie jak inne bramy była otwierana codziennie o wschodzie słońca i zamykana ok. godzinę przed jego zachodem. (Źródło informacji: http://pl.wikipedia.org/ )

W Lewoczy uwagę zwraca dobrze zachowana siatka ulic z wielkim, prostokątnym rynkiem o stosunku długości boków 3:1 – jednym z większych w tej części Europy. Obecnie jest to główny Plac Mistrza Pawła (słow. Námestie Majstra Pavla).

Powszechnie uznawanym za symbol miasta i moim zdaniem najbardziej imponującym budynkiem w całej Lewoczy jest mieszczący się w centralnej części rynku – Ratusz. Od niego więc zacznę prezentację najciekawszych budowli ulokowanych na rynku, czyli na głównym Placu Mistrza Pawła

Budynek ratusza w Lewoczy powstał prawdopodobnie w średniowieczu, pod koniec XV w. Po wielkim pożarze z 1550 r. utracił gotyckie cechy, ponieważ w latach 1551-1559 został odbudowany w stylu renesansowym. W 1615 r. rozbudowano go, a także dobudowano późnorenesansowe arkady na parterze i piętrze.

Na południowej fasadzie, w prawym narożniku znajdują się pozostałości pierwotnej polichromii. Uwagę zwraca też pięć postaci kobiet wymalowanych pomiędzy oknami na południowej fasadzie. Przedstawiają one pięć cnót mieszczańskich: umiar, ostrożność, odwagę, cierpliwość i sprawiedliwość.

Po stronie północno-wschodniej ratusz jest połączony z renesansową wieżą, która była wzniesiona w latach 1656-1661 i służyła jako dzwonnica miejska.
W pomieszczeniach na piętrze ratusza ma obecnie siedzibę Muzeum Spiskie, prezentujące dzieje miasta na tle historii Spisza, wyroby miejscowego rzemiosła i sztuki oraz przyrodę Spisza. Sala posiedzeń rady miejskiej służy celom reprezentacyjnym.

Tuż obok ratusza znajduje się Kościół św. Jakuba – najcenniejszy zabytek miasta, a zarazem największa gotycka świątynia na Spiszu i druga w całej Słowacji (po katedrze w Koszycach). Długość budowli – 49,5 m, szerokość 27,4 m, wysokość wieży 60,7 m. Kościół powstał ok. 1400 roku na miejscu XIII-wiecznej budowli. Słynie on z osiemnastu gotyckich i renesansowych ołtarzy, z których najbardziej unikatowy i wartościowy jest ołtarz główny św. Jakuba Apostoła – najwyższy gotycki ołtarz na świecie. Mierzące 18,6 metra arcydzieło powstało w pracowni Mistrza Pawła i prawdopodobnie on sam jest jego autorem. (Źródło informacji: http://pl.wikipedia.org/ )

W południowej części rynku znajduje się kościół ewangelicki. Został on zbudowany w latach 1825-1837 w surowym klasycystycznym stylu, na planie greckiego krzyża i zwieńczony wielką kopułą na ośmiobocznym bębnie.

Na miejscu dzisiejszego kościoła ewangelickiego (poprzednie zdjęcie) kiedyś stał pręgierz – kuta „klatka hańby” z 1600 r. Na dobę zamykano w niej „występne” kobiety, które po zmierzchu śmiały chodzić po ulicach bez mężczyzn. Później stał się własnością rodziny Probstnerów, którzy ponownie darowali go miastu w 1933 r. Od tego czasu stoi na obecnym miejscu, czyli przy południowej fasadzie ratusza pomiędzy ratuszem, a kościołem ewangelickim.

Lewoczański rynek otacza ok. 60 domów – kamienic mieszczańskich, należących niegdyś do bogatych kupców. Z reguły są trzytraktowe, chociaż pierwotnie były jednokondygnacyjne. Przebudowane zostały (z dodaniem 2 i ewentualnie 3 kondygnacji) w XVI i XVII w., ale zachowały wiele detali gotyckich z XIV i XV w. (m.in. portale). Większość z nich nosi nazwy dawnych właścicieli. Najciekawsze z nich pokażę na kolejnych zdjęciach

Jedną z najpiękniejszych i najokazalszych kamienic jest znajdujący się po wschodniej stronie rynku (pod obecnym nr 7) renesansowy dom Thurzonów z renesansową attyką i bogatą dekoracją sgraffitową na froncie

Obecna budowla wznosi się na dwóch wąskich działkach, na których pierwotnie stały dwa domy. W XV w. nabyli je możni z rodu Turzonów i postawili na nich dzisiejszy budynek.
Turzonowie byli spiskimi kupcami i przemysłowcami, ale oprócz zbijania wielkiego majątku wspierali też szkolnictwo i kulturę, czym zasłużyli sobie na krypty i sarkofagi w kościele św. Jakuba.

I jeszcze jedno spojrzenie na dom Thurzonów, ale tym razem zza drzew, czyli z Parku Miejskiego, który powstał z części rynku i jest obecnie piękną oazą zieleni na nim

Na kolejnym zdjęciu w całej swej okazałości Wielki Dom Żupny

Budynek znajduje się w północnej pierzei rynku (obecnie pod nr 59) i sąsiaduje z pierwotną siedzibą żupy spiskiej – Małym Domem Żupnym.
Zbudowany został w latach 1806-1826 w stylu klasycystycznym, do 1923 r. był siedzibą żupy spiskiej. Od początku swojego istnienia uznawany był za najpiękniejszy budynek administracyjny dawnych Węgier.

Jak już wspomniałam obok Wielkiego Domu Żupnego stoi Mały Dom Żupny
(patrząc na zdjęcie pierwszy po lewej stronie)

Budynek wybudowano w stylu renesansowym. Pierwotnie był dwukondygnacyjny, a trzecia kondygnacja dobudowana zapewne po zabudowie dawnej attyki i pokryciu budynku dachem dwuspadowym. Pod górnym gzymsem znajduje się fryz wykonany techniką sgraffito o motywach geometrycznych i roślinnych. Brama nakryta płaskim łukiem, okna prostokątne; w kondygnacji piętra otwory okienne obwiedzione wąskimi opaskami sgraffitowymi. Również w kondygnacji piętra, między pierwszym od lewej a środkowym oknem wykonany techniką sgraffita herb żupy spiskiej (dekoracje te pochodzą z 1911 r.). Obecnie budynek nosi nr 60.

Spacerując po rynku warto wejść do dawnego Domu Haina (nr 40), który obecnie jest siedzibą Muzeum Sztuki Spiskiej. Gaspar Hain był w XVII wieku lewockim rejentem oraz kronikarzem, który posiadał dom. Prezentowane tam wystawy przedstawiają rozwój malarstwa, rzeźby i rzemiosła od średniowiecza po XIX wiek.
Ciekawostką związaną z budynkiem jest to, że właśnie w nim po raz pierwszy odśpiewano patriotyczną pieśń, która później stała się hymnem Słowacji.

Na uwagę zasługuje również znajdujący się pod nr 20 Dom Mistrza Pawła. Dawniej to tu żył i tworzył słynny artysta, a obecnie w jego wnętrzach urządzone jest muzeum prezentujące kopie i fotografie wszystkich jego dzieł.

Na wzgórzu, 2 km na północ od centrum Lewoczy, znajduje się sanktuarium maryjne Mariánska hora – najpopularniejszy cel pielgrzymek słowackich katolików. Od co najmniej 1311 roku istniała tu kapliczka, później powstał kościółek, a następnie bazylika, do której prowadzi pątnicza droga, przy której znajdują się kapliczki pasyjne. 3 lipca 1995 Jan Paweł II celebrował tam mszę dla 650 tysięcy wiernych. Niestety zabrakło nam czasu by tam podejść i oglądaliśmy to miejsce jedynie z oddali, z rynku, czego dowodem jest ten dzisiejszy kadr 😉

Na zachodnim skraju miasta znajduje się stary kościół minorytów oraz okazały budynek dawnego klasztoru, w którym obecnie działa gimnazjum.

Wspominanie Lewoczy kończę kadrem zrobionym obok starego kościoła minorytów (tzw. gimnazjalny).

Murowany, bezwieżowy kościół, zbudowany w stylu gotyckim, zaczęto wznosić wraz z przyległym klasztorem w I połowie XIV w. Potem budowa postępowała w trzech etapach do końca tego stulecia. Jest jednym z największych kościołów gotyckich na Słowacji i przykładem wysokiego kunsztu budowlanego ówczesnej lewockiej strzechy budowlanej.
(Źródło informacji: http://pl.wikipedia.org/ )

Lewocza uważana jest za jedno z najpiękniejszych miast na Słowacji. Zachwyca pięknem i historią, a potwierdzeniem tego jest fakt wpisania jej w 2009 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jest ona również świetną bazą wypadową do zwiedzania Spisza, więc myślę, że warto ją odwiedzić i poznać

POZDRAWIAM GORĄCO